Không chồng mà chửa mới ngoan
Nhân 250 năm sinh cùng 200 năm mất nàng sĩ hồ Xuân hương thơm (1772-1822)
Cả nể vì vậy sự dở dang,
Nỗi niềm chàng tất cả biết chăng chàng?
Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc1
Phận liễu sao đà nảy nét ngang?2
Cái nghĩa trăm năm đấng mày râu nhớ chửa?
Mảnh tình một khối thiếp xin mang.
Bạn đang xem: Không chồng mà chửa mới ngoan
Quản bao miệng cố kỉnh lời chênh lệch,
Không có, tuy thế mà có, bắt đầu ngoan!
Trên phương diện văn phiên bản học, học đưa Hoàng Xuân Hãn khẳng định ngắn gọn: “Cổ thi mỉm cười gái không chồng mà bao gồm con: Quá chớn cho nên sự nhỡ nhàng. Không gán mang lại Xuân hương thơm (…) Không ông chồng mà đẻ - bài bác quen biết. Nhưng có chữ lêch lạc. Tất cả dẫn ngắn: Xưa có phụ nữ khuê các, không ông xã mà sinh con. Xuân Hương làm thơ cười: Cả nể vì vậy hóa dở dang… phần nhiều kẻ không mà gồm mới ngoan”3. Nhà nghiên cứu Đào Thái Tôn đi sâu khảo sát, tổng kết bốn liệu và xác nhận: “Bài này có ở văn phiên bản Landes 1983; các bạn dạng khắc vào thời điểm năm 1909, 1914, 1921, 1922; Xuân Lan, Đông Châu, Văn lũ bảo giám, 1926. Có bạn dạng đề là Chửa hoang, Dở dang. Bạn dạng Landes phần B mang đến là bài xích cổ thi, cười cợt gái không ông xã mà có con. Thừa chớn vì thế sự nhỡ nhàng. Ko gán đến Xuân Hương. Nhưng tại vị trí C lại để tên bài thơ là Không ck mà đẻ. Có dẫn ngắn. Coi là thơ của hồ nước Xuân Hương. Cũng ngơi nghỉ văn phiên bản Landes, phần B, còn có đôi câu đối chế gái không ông xã mà bao gồm con”4.
Vào đầu thế kỷ XX, Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến hình dung thành truyện ký, trí tuệ sáng tạo câu chuyện mang ý nghĩa dã sử: “Khi bấy giờ đồng hồ ở mặt hàng tổng có người bầy bà chửa hoang, đề nghị làng nước ngả vạ, mẹ nghe thấy đồn, lắm bạn lại ngỡ là Xuân Hương, cười chê mỉa mai eo óc. Xuân hương cũng thẹn thay cho mình má hồng, new làm bài thơ giải trào, để binh rước bạn chị em mình, mang đến khỏi giờ khôn tía năm dại một giờ, mồm đời mỉa mai. Thơ rằng: Cả nể cho nên vì thế sự dở dang… Xuân mùi hương từ khi sở hữu tiếng như vậy, phàm đầy đủ khách đến chơi nhảm nhí, thiếu nữ ấy cũng không ra thù tiếp bỏ ra nữa”5.
Rồi đến Đào Thái Tôn lại đọc bài bác thơ trên tinh thần “liên văn bản” với một truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp: “Chút thoáng Xuân Hương cũng chỉ là 1 trong những chút nhoáng ánh lên từ vào văn tài dày dặn của Nguyễn Huy Thiệp. Tôi mong nói thêm rằng: nếu tác giả không sinh sống đẫm bản thân trong phong cảnh nông xóm Việt Nam, không thân thuộc tới từng mong ao giếng nước, cùng với những bé “đường trong thôn hoa dại dột với hương thơm rơm” (Huy Cận) của ngày mùa, và nhất là không am tường đời sống, lề lý lẽ làng làng mạc của nông thôn vn trước bí quyết mạng, rất khó gì đạt được hơi văn thấp nhoáng Xuân Hương - trong đó dù chỉ cũng lấp ló một ông chánh tổng, lý trưởng hay rình rập những cô nàng “không ck mà chửa”, để sai mõ khản hơi rao mọi xóm cùng làng, để các “cụ” ngả vạ, tấn công chén”6...
So cùng với Lấy ông xã chung của hồ nước Xuân mùi hương vốn in đậm tính kịch bi hài thì bài xích thơ Không ông chồng mà chửa thiên về giờ nói tâm tình, độc thoại, tự tình, trường đoản cú nhủ, xem ra chưa được bình phẩm nhiều. Điều này có lý do bởi bài thơ khai quật cơ sự và nỗi niềm do chính mình làm nên, tự mình đảm trách hậu quả, thiên về sự việc vụ cá nhân, nguyên do cá nhân, không bởi vì xã hội. Nhà phân tích Nguyễn Lộc xác minh trường đúng theo người thiếu nữ trong bài bác thơ “là kết quả của một tình yêu thiệt sự”, do đó “Nàng nói với những người tình của chính mình nửa như trách móc, nửa như chổ chính giữa sự” cùng “người phụ nữ của hồ Xuân Hương cũng tương đối độ lượng”7… Lê Trí Viễn đi sâu phân tích, dìm mạnh ý nghĩa bốn câu thơ sau: “Còn thiếp, trước chỉ cần “mảnh tình”, nay đã “một khối” (sự thiệt là vậy, thiếp đâu đậy giấu, đổ lỗi đến ai), thiếp “xin mang”. Không tìm kiếm cách hủy mẫu thai, không vứt nhà trốn đi như cô nàng trong ca dao nhưng dõng dạc tuyên cha “thiếp xin mang”. Xin mang là xin giữ chiếc sự sống đã tượng hình trong dạ. Xin với là xin phụ trách cái sứ mệnh thiêng liêng trời khu đất giao cho phụ nữ là truyền nối nhân loại, là làm cho mẹ. Hùng vĩ và gan góc biết bao!... Thiệt sự bướng bỉnh, bất cần nhưng không thiếu chút đùa. Vì chưng trước sau vẫn luôn là hình ảnh người thanh nữ vị tình, vị nghĩa – dòng nghĩa cùng với giọt máu, loại nghĩa với sứ mệnh làm mẹ, dám đương đầu phụ trách mọi thiệt thòi, khốn khổ về mình, kháng lại mọi dư luận, hành vi vô nhân đạo của buôn bản hội phong kiến”8…
Đúng là cần phải đặt bài xích thơ Không ông xã mà chửa trong bối cảnh sinh quyển làng hội phong kiến, không những luật lệ buôn bản xã nhưng ngay khắp cơ thể trong gia đình, gia tộc, chúng ta hàng, phụ huynh đều khinh thị, sinh sản áp lực lên trên người phụ nữ. Trong nhì câu tại phần đề, bỏ qua tất cả, fan “Cả nể” ở đây chỉ độc thoại, trọng điểm tình với chủ yếu mình và với chàng. Người vợ tự biết, tự dìm mình “cả nể” nên hóa thành “sự dở dang”. Nhưng nàng không đẩy “sự” ấy thành sự kiện, sự đời, thành đường cùng với tấn thảm kịch mà chỉ coi đó là nỗi niềm, nỗi ảm đạm thương, nỗi đau trọng điểm sự, chổ chính giữa tình, ước ao được thấu hiểu, cảm thông, chia sẻ: Nỗi niềm chàng bao gồm biết chăng chàng? Câu hỏi đề ra với chàng, hai lần nói tới chàng, nhưng mà thật dịu nhàng, ân tình, khơi gợi nghĩa tình.
Hai câu tại đoạn thực nhà ý áp dụng lối chiết tự chữ Hán, nghịch chữ, thả chữ, “thả lá thơ chơi” pha một chút ít bỡn cợt. Nghĩa thơ bên cạnh đó trung tính, không nhằm mục đích lên án, trước sau chỉ trình bày một hiện nay thực, một sự thật, một cảnh trái ngang, bất phù hợp lý, bất thường, nghịch cảnh, tinh nghịch. Rất có thể thấy hai câu thơ đăng đối đã khéo phê phán và tinh tế và sắc sảo trong bí quyết bỡn cợt, rỡn vui cô nàng nạp năng lượng cơm trước kẻng: Duyên thiên không thấy nhô đầu dọc,/ Phận liễu sao đà nảy nét ngang? Mở đầu nhị câu thơ phần nhiều là nhì từ gốc Hán bác bỏ học, hàn lâm, uy nghiêm, chuẩn mực, quan phương (Duyên thiên… Phận liễu…) lại được diễn dịch, thông diễn, vừa nêu trả định vừa chất vấn công dụng bằng những chữ Nôm, giờ đồng hồ thuần Việt, bình dân, bình dị. Hình thức tự sự, diễn giải trộn tạp câu chữ đã hình thành sắc thái nghịch dị, hài hước, vui vẻ, giản lược đi sự nghiêm trọng, căng thẳng. Thêm nữa, lối kết hợp cách dùng từ mang tính chất giả định về một sự khẳng định “chưa thấy” (NHÂN) đối lập với câu hỏi phản vấn về một thực sự nhãn tiền đang rồi “sao đà” (QUẢ) càng gia tăng mức độ dung nhan thái lỗi nhịp, lệch pha, lệch chuẩn chỉnh của đương sự.
Đến hai câu thơ ở trong phần luận là sự việc phân thân của nhị cảnh đời, hai tình huống, hai nẻo đường, nhị trạng thái tâm lý. Trước sau nàng vẫn một lời trọng thị, ân cần; một câu hỏi chỉ nhằm tôn cao, đắp bồi, tin cậy: Cái nghĩa trăm năm chàng nhớ chửa? với một bạn dạng lĩnh, một lời thề, một ý thức trường đoản cú nhiệm, tự lao vào và tự chịu trách nhiệm: Mảnh tình một khối thiếp xin mang… Dân gian bao gồm câu: Nếu yêu cầu thì thiếp với chàng,/ tránh việc ta lại tín đồ làng với nhau. Ở đây thiếu nữ đã một lần, một tháng, một xuân, 1 thời tay ấp vai kề “Cả nể” trước sau vẫn toàn vẹn nghĩa tình, vẫn giữ ơn tình “chàng - thiếp”. Lại vẫn tiếp tục là một phong lối chơi chữ ỡm ờ dạng hình Hồ Xuân mùi hương (chửa - mang) với sự đăng đối của “nhớ chửa” (từ “chửa” vừa là trường đoản cú tình thái, đặt cuối câu bộc lộ nghi vấn vừa nói nhớ “Cái nghĩa” hiển ngôn vừa ẩn ý về sự việc có mang, bụng sở hữu dạ chửa) với “xin mang” (từ “mang” vừa là hễ từ chỉ trạng thái với theo, rước theo, vừa diễn đạt sự bình thường thủy với “Mảnh tình” vừa hàm nghĩa sự với thai, có mang, bao gồm chửa), vừa là lời thề xác định pha chút hãnh diện trong bài toán gìn giữ bảo bối của song mình và riêng mình.
Tiếp mang đến hai câu kết, hồ nước Xuân hương thơm đẩy cao khả năng dân gian, niềm tin đối phó với cấm kỵ, hóa giải đông đảo áp để phi nhân tính, rất đoan Không chồng mà chửa mới ngoan,/ Có chồng mà chửa trần thế sự hay rồi đưa hóa, nâng cao thành ngôn ngữ thách thức, bất cần, mặc kệ và thách đố: Quản bao miệng nuốm lời chênh lệch,/ ko có, nhưng lại mà có, new ngoan!... Thừa lên và bỏ mặc dư luận, miệng cụ gian, bạn “Cả nể” kín đáo đáo, tinh tế, tự tin trong cách biện hộ, xưng danh, xác định mình: Không có (chồng), nhưng nhưng mà có (con), thế mới ngoan (thuận, giỏi, tài). Cao hơn tất cả là khả năng chủ thể, ý thức vào nhân tính với quyền sống con người đã tạo nên nên chân thành và ý nghĩa phổ quát, vượt thời gian cho một bài xích thơ ngắn gọn.
Đã qua nhì trăm năm đối với thời đại hồ nước Xuân Hương, nói riêng hiện tượng kỳ lạ “Cả nể” Không ông chồng mà chửa của người thiếu nữ ngày nay vẫn chịu áp lực của mỹ tục truyền thống và dư luận xóm hội tuy vậy căn bản thuộc về quyền sống bé người cá nhân và được pháp luật bảo vệ, bảo hộ. Xung quanh những hành vi cưỡng ép, chống hôn, quan hệ nam nữ tính giao với trẻ vị thành niên cùng vi phạm chính sách hôn nhân một vk một ck vốn bị điều khoản nghiêm trị, sót lại sự “Cả nể” bắt buộc là còn chỉ là tác dụng sự đồng thuận giữa đôi nam nữ. Trong thay giới tân tiến và cụ kỷ 21, quyền yêu thương đương thoải mái và xu thay bà mẹ đối chọi thân, tất cả con kế bên giá thú gia tăng cao dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn sự “Cả nể” với ứng xử với sự “Cả nể” cũng càng ngày sinh động, đa dạng, phức tạp. “Người tía đấng, của cha loài”, hoàn toàn có thể quy chiếu biện pháp ứng xử với sự “Cả nể” vẫn rồi của người thiếu phụ theo cha mức độ không giống nhau. Trước hết, làm việc tầm cao, ko thiếu thiếu nữ chủ động chọn lựa sự “Cả nể”, dám phụ trách với bao gồm mình, trước hiện nay tại, tương lai và trước cả dư luận gia đình, phường phố, làng mạc hội. Trong nhiều trường hợp, đó còn là sự chọn lọc phù hợp, khôn ngoan, đặt trong đối sánh tương quan với ý niệm sống, hoàn cảnh sống, năng lực nghề nghiệp, điều kiện tài chính, sức khỏe, tuổi tác… máy hai, sống tầm trung, không ít người thậm chí đổ vỡ mộng, thất vọng với chàng nhưng rồi vẫn thức tỉnh, biết gật đầu thực tại, không níu kéo, thấy rõ phần nhiệm vụ của mình, thấu hiểu phải trái, trước sau. Họ tự biết thu xếp sự “Cả nể”, trường đoản cú gánh vác, đương đầu, tương khắc phục gần như khó khăn, thậm chí còn tìm ra cửa sinh trong yếu tố hoàn cảnh “Cùng tắc biến”, vươn lên cai quản cuộc đời, số phận. Chúng ta coi sự “Cả nể” tê như một bài học kinh nghiệm về dìm thức non nớt, dềnh dang dại với tình yêu thương thiêu thân, say nắng, mơ hồ, cảm tính, coi như cơn sốt lòng tuổi hừng đông vẫn qua và tin rằng sự nhầm nhỡ “Tái Ông mất ngựa” đã giúp họ gồm con, gồm sự chín chắn, tất cả nghị lực, sự trưởng thành và trường đoản cú tin bước sang trang đời mới… sản phẩm công nghệ ba, làm việc tầm thấp, ko hiếm thanh nữ sau sự “Cả nể” trở nên mất phương hướng, rất đoan một chiều, chỉ thấy bản thân bị lợi dụng, nghiền buộc, phỉnh nịnh, phụ bạc, một mình chịu mọi cay đắng, hậu quả, hệ lụy. Họ quy kết bạn tình một thời là Sở Khanh, “quất con ngữa truy phong”, lừa dối, lừa đảo, đểu giả, tráo trở, nhát hạ, bất nhân, vô nghĩa và luân chuyển chiều kiếm tìm mọi cách trả đũa, trả thù, cọ hận, nói xấu, thậm chí vi phạm pháp luật mà lại không từ biết.
Xem thêm: Cho 2 Số Tự Nhiên Có Tổng Bằng 178, Trường Học Toán Pitago
Bài thơ Không chồng mà chửa của thanh nữ sĩ hồ Xuân Hương gồm số phận riêng rẽ và tạo sự lịch sử chào đón riêng. Dưới thời phong kiến, chính là tiếng nói cảm thông, cao cả, vị tha, đầy khả năng của người đàn bà dám chịu và biết chịu trách nhiệm với bao gồm mình. Bước sang thời văn minh và cố gắng kỷ 21, từ bỏ góc độ tiếp nhận nhân học, văn học tập giới với sinh quyển văn hóa, bài xích thơ liên tục tỏa sáng, thức tỉnh lương tâm, mở ra những chiều kích mới cân xứng thời đại mới, con người và cuộc sống đời thường mới. Trên tất cả, bài thơ có ý nghĩa vượt thời gian, cập nhật thời cuộc, vươn tới bài học ứng xử nhân văn, hướng thượng và khả năng làm bạn cho giới phái nữ và mọi con người trên cõi nhân gian.
________
1. Duyên thiên: Duyên trời. Đây sử dụng lối chơi chữ, chiết tự chữ Hán. Chữ thiên (trời) sắc nét nhô lên là chữ phu (chồng), hàm nghĩa duyên trời không xe, chỉ người con gái chưa chồng.
2. Phận liễu: fan phụ nữ. Đây thực hiện lối chiết tự chữ Hán. Chữ liễu (chỉ tín đồ con gái) có sắc nét thêm ngang là chữ tử (con), ý nói không có ck đã tất cả con.
3. Hoàng Xuân Hãn (1983), “Hồ Xuân hương thơm với vịnh Hạ Long”, Tập san kỹ thuật xã hội (Paris), tháng 10-11, tr.135, 137.
4. Đào Thái Tôn (1993), Thơ hồ nước Xuân hương - Từ cội nguồn vào rứa tục. Nxb. Giáo dục, Hà Nội, tr.140.
5. Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến (2018), Giai nhân di mang (Sự tích và thơ từ hồ nước Xuân Hương) (Nguyễn Hữu sơn sưu tầm, giới thiệu). Nxb. Tri thức, Hà Nội, 170 trang.
6. Đào Thái Tôn (2007), “Thơ hồ Xuân hương thơm - Từ nguồn gốc vào nắm tục”, Hồ Xuân mùi hương – Về tác gia và tác phẩm, Tái phiên bản lần ba (Nguyễn Hữu đánh – Vũ Thanh tuyển chọn, giới thiệu). Nxb. Giáo dục, Hà Nội, tr.72.
7. Nguyễn Lộc (1999), “Hồ Xuân Hương”, Văn học vn (Nửa cuối thế kỷ XVIII – hết cầm cố kỷ XIX). Tái bạn dạng lần ba. Nxb. Giáo dục, Hà Nội, tr.277-278.
Xem thêm: 5 Bước Tự Tẩy Tóc Xong Có Nên Nhuộm Luôn Không ? Bao Lâu Mới Nhuộm Lại?
8. Lê Trí Viễn (2002), “Dở dang”, Nghĩ về thơ hồ nước Xuân Hương. Nxb. Giáo dục, Hà Nội, tr.59-62.
